Parfümün dindeki yeri nedir? Parfümdeki notalar nelerdir? Edp, Edt ve Edc kokular arasındaki farklar nelerdir? Parfüm, Latince kokulu duman anlamına gelen “Perfumum” kelimesinden gelmektedir. Bizde de şu anki koku kelimesini karşılayan, Arapçadan

Parfümün dindeki yeri nedir?

Parfümdeki notalar nelerdir?

Edp, Edt ve Edc kokular arasındaki farklar nelerdir?

Parfüm, Latince kokulu duman anlamına gelen 'Perfumum' kelimesinden gelmektedir. Bizde de şu anki koku kelimesini karşılayan, Arapçadan gelme haliyle 'Itır' ve 'İtriyyat' kelimeleriyle bunu satan dükkan için kullanılan 'Attar' kelimesi vardır. Bu kelime halihazırda 'Aktar' şeklinde kullanılmaktadır. Esasen, otlarla uğraşan, güzel koku satan, bir nevi eczacılık yapan baharatçı demektir.

TEMİZ İNSAN OLMAK GEREKİR

'Allah temizdir, temizliği sever...' (Müslim, İman147) Müslüman kimse temizliğine, bakımına dikkat etmelidir. Güzel ve temiz görünmek bunun için yeterli değildir. Aynı zamanda güzel ve temiz kokmak da gerekir. Bu yazımda bakım unsurlarının bir parçası olan kokulardan bahsedeceğim. Gün içinde hareket eden ter bezelerimiz ısınmanın etkisi ve bakterilerin oluşması ile kötü kokular yaymaktadır. Koku sürünmek, toplumsal alanlarda sahada olan insanların diğer insanları rahatsız etmemesi için akşama kadar devam etmesi gereken temizlik halinin bir parçasıdır. Güzel kokular, gün boyu temizlik hissi veren çok nahif şeylerdir. Allah temizdir, temizliği sevmektedir. Bu cümle mecaz bir manaya çekilip zihnen kötü duygulardan arınmanın da ötesinde cümle bariz bir şekilde fiziki temizlikten bahsetmektedir. Müslüman insan temiz olmalıdır. Peygamberimiz nahif bir beyefendi idi. Elbisede beyazı tercih eder, dişlerini sıkça misvaklardı. Güzel koku sürünür, saçlarını yağlar, günde beş defa abdest vesilesi ile vücudunu temizler, yemekten önce ve sonra ellerini yıkar ve daha birçok şeye de dikkat ederdi. Bunları 1400 sene önce içinde bulunduğu toplumda yapardı. Kendisinin iç güzelliği dışına ve hareketlerine de yansımıştı. Peygamberimiz 'Dünyanızdan bana üç şey sevdirildi...' derken bunların içinde kokuyu da saymıştır. Özellikle toplumsal alana çıkan, örneğin Cuma günü cami cemaatinin arasına karışacak olan insanlara 'Güzel kokular sürünün ve kötü koku bulundurmayın. Soğan, sarımsak kokusu ile mescide gelmeyin.' diye tavsiyelerde bulunmuştur. Misal verecek olursak bu, bugünkü toplu taşıma araçları gibi sosyal mecralarda olan her insanı özellikle kapsayan bir davettir. Pandemi ile beraber salgın korkusu toplumumuzda aslında olmamız gereken insan modeline zorla da olsa bizi yaklaştırdı. Ama bu zorla değil özümüzden gelen bir şekilde olmalı idi. Bu fiziksel temizliğin bir parçası olan koku ya da modern adı ile parfüm, önemli bir kişisel bakım unsurudur. Eski adı ile esansçılık yeni adı ile parfüm sektörü, parfüm adına, eczacılıkta çok güzel şeyler yaptı. İslam alimleri, parfümdeki alkolün adının alkol olmasından, İslam'da da alkolün necaset olarak algılanmasından ötürü bu konu üzerine uzun uzun tartıştılar. Neticede, aslında etil alkol ve metil alkol iki farklı madde olduğu için, kimyasal ürünlerde kullanılan alkol, içildiğinde sarhoş eden alkolle aynı olmadığından ve koku ile oluşan fermantasyondan dolayı parfümün bir alkol necaseti barındırmadığı hakkında fetvalar verildi. Tıpkı şaraba bir avuç tuz atmanız neticesinde şarabın fermente olup sirkeye dönüşmesi gibi. Artık elde ettiğiniz bu maddeyi içmede, yemeklerde kullanmada ya da üzerinize dökmüş olmanızda bir sorun bulunmamaktadır. Yani o artık necaset değildir. Parfüm de içerisinde bulunan alkolün geçirdiği kimyasal işlemler neticesinde buna benzemektedir. Bu, fetvası verilen bir meseledir. Bayanlar ise İslam'da sadece kötü kokmayacak kadar parfüm kullanabilirler. Kokuları ile dikkat çekmeye çalışmamalıdırlar. Bu, onlar için daha zariftir. Parfüm alırken nelere dikkat etmek lazımdır? Parfümü biraz tanıyalım:

PARFÜMÜN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

HER PARFÜM YAKLAŞIK 3 NOTA 9 KOKUDAN OLUŞUR.

Notalar parfümün koku kademeleridir. Parfüm farklı zamanlarda farklı kokular açığa çıkaran bir koku demetidir. Parfümün yayılma aşamaları vardır. Dokuz kokunun birleşimiyle yapılmış olan bir parfüm kullanıldığında üç koku parfümün sıkıldığı andan itibaren ortaya çıkar ve genelde çok da uzun olmayan bir süre zarfında etkisini yitirir ki buna üst nota denmektedir. Sonraki üçü aradan bir miktar zaman geçip üst nota kokuların etkisini yitirmesiyle birlikte ortaya çıkar ve adı da orta notadır. Üst notaya nispeten orta notadaki kokuların etkisini yitirmesi biraz daha uzun sürer. Son üçü de zaman olarak en son ortaya çıkmaktadır. Buna da alt nota denir ve parfümün en kalıcı kokusudur. Dokuz farklı kokunun insana hoş gelecek şekilde birleştirilip, aralarında geçiş sağlanması ve bunların sürelerinin aşağı-yukarı belirlenmesi gerçekten bir harikulade eczacılıktır. Yukarıda ufak bir giriş yaptığımız nota meselesini bir de şöyle tanımlayalım:

Üst nota: Bu, parfüm ilk sıkıldığında burnumuza gelen kokudur. Etkisi kısa sürer, uçucu esanslardan oluşmuştur. Genelde her notada da üç koku olur. Pek çok erkek üst notada genelde narenciye gibi aromatik bitkiler talep eder. Kadınlarda ise şekerli kokular daha favoridir. Parfüm alırken ilk kokuya göre asla karar verilmez çünkü ilk koku üst notadır ve yaklaşık 20 dakika sonra uçup gidecektir.

Orta nota: Çok keskin bir koku değildir. Belki 20 dakika ila bir saat sonra kokusu yayılmaya başlar. Parfümün kalp noktası, yani vurucu noktası burasıdır. Etkisi ve kalıcılığı üst notaya göre daha fazladır. Parfüm alırken karar vermek için koklanması gereken esas nota da budur. Misal birkaç saatliğine bir mecliste bulunacaksak ve evden çıkmadan hemen önce parfüm kullandıysak, muhtemelen bulunacağımız ortamda bizden yayılacak olan kokular, kullandığımız parfümün orta notadaki kokuları olacaktır.

Alt nota: Üst ve orta notalara göre çok daha yoğun, genelde ağır ve keskin olan, aynı zamanda parfümün en kalıcı olan kısımdır. Parfümde kalıcılık arayanların dikkat etmeleri gereken nota budur. Kalıcılığın başarısı burada yatar. Alt nota parfümde daha kalıcı olup uzun süre burnumuza gelen kokudur. Kullandığımızda 'Ertesi gün bile kokusu geliyordu' dediğimiz koku alt notadır.

EDP, EDT ve EDC Farkları

Parfümler genelde 2 ila 8 saat arasında kalıcılığı olan kokulardır. Parfüm şişelerinin altında parfümün kalıcılığı ile ilgili kısaltmalar vardır. Bunlar EDC, EDT ve EDP kodları ile yapılır.

EDC: 'Eau de Cologne' Şişesinde bu ibareyi gördüğünüz koku kolonyadır. İçinde yüzde 1-3 arası koku vardır. En az kalıcılık bundadır.

EDT: 'Eau De Toilette' Bu kokulara tuvalet denmiştir. Ortaçağ Avrupa'sında suyla yıkanmanın derideki gözenekleri açacağı tespit edilmiş ve bu gözenekleri açmanın da o günkü bilime göre kapmak ve hastalanmak için bir kapı açacağı düşünülmüştür. Açılan gözeneklerin kolayca kötü bakteri üreteceği ve mikrop kapacağı düşünüldüğünden genelde banyo tavsiye edilmeyip parfümle bu işin önüne geçilebileceği sanılmış ve makyaj ile parfümün kaynağı tuvalet sonrası olduğu için bu ismi almış olabilir. EDT kodlu kokuların içerisinde yüzde 7-15 arası parfüm vardır. 4-5 saat kalıcılığı olabilir. Kalıcılık açısından EDC yani kolonya tercih etmekten daha iyidir. EDP : (Eau De Perfume) İçerisinde yüzde 15-20 parfüm oranı olan, en çok kalıcılığı olan kokudur. Ekonomik açıdan diğerlerine göre tuzludur. Fakat bir miktar daha fazla ödeyip EDP tercih etmek gün boyu güzel kokmak için daha iyi olabilir. Koku firmaları bazen aynı kokunun hem EDC, hem EDT hem de EDP'sini üreterek tercihi kullanıcılara da bırakabilmektedir.

KOKULARIN HAFIZASI VE PSİKOLOJİK DURUMA ETKİLERİ

Kokuların bellekte geri çağırma işlemini kolaylaştırdığı, bir insanın günlük duygularını ciddi ölçüde etkileyebildiği bilinmektedir. İnsanın 10 bin kokuyu çok rahat ayırt edebildiği bilimsel çalışmalarda yer almıştır. Ama hakkında en az çalışma yapılan duyu organlarından birisi burundur. Burnumuza gelen bir saniyelik bir koku bizi yirmi yıl önce koklamış olduğumuz aynı veya benzer bir kokuya rastlamış olduğumuz bir ortama hemen götürür. Böyle net bir hatırlatma olamaz. Ve bunun illaki güzel bir koku olması da gerekmez. Kötü koku bile aynı işlevi yapar. Kokunun yatıştırıcı etkisi olduğu, beyinde 'amigdala' ve 'prefrontal' ilişkisi olduğu, hatta el becerilerine bile etkili olduğu gibi bilgiler, yapılan psikolojik araştırmalar içerisinde mevcuttur. Özellikle bellekte hatırlatıcı unsur olarak kokulardan faydalanılabilir. Koku molekülleri, teneffüs yoluyla burnun içine girer ve koku reseptörleriyle etkileşime geçer. Koku reseptörleri, bu bilgiyi beynimizin limbik sisteminde bulunan koku alma merkezine iletir. Limbik sistem, zamanda hafıza ve duyguları kontrol etmesinin yanı sıra iştah, sinir sistemi, vücut sıcaklığı, stres seviyesi ve konsantrasyonu etkileyen hormonların salgılanmasını kontrol eden hipofiz bezi ve hipotalamus alanı ile bağlantılıdır. Koku alma sistemi beyinde yer aldığından, koku alma duyusu hafıza, ruhsal durum, stres ve konsantrasyon ile yakından ilişkilidir. Güzel bir koku, kişiyi canlandırma, coşku, mutluluk, özgüven gibi iyi hissetme duygularında etkili olabilir. Bazı kokuların yatıştırıcı, dinlendirici etkileri de vardır. Kokusunu beğenmediğimiz bir yere bir daha gitmek istemiyoruz. Kötü kokusu yüzünden yaklaşmak istemediğimiz hatta sırf bu yüzden görüşmekten kaçındığımız kişiler de olabiliyor. Müslümanlar, Avrupalılar gibi parfümü kötü kokunun ayıbını örtmek, kötü kokuyu maskelemek için kullanmazlar. Bizler, Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) de güzel koku süründüğü ve sürünmeyi tavsiye ettiği için, hatta daha önceki peygamberlerin de tavsiye etmesiyle güzel kokmayı binlerce yıldır süregelen bir alışkanlığın, zarafetin bir parçası olarak kabul ettiğimiz için kullanırız. Hayatımızdaki en güzel kokunun yerini bir daha düşünüp, güzel kokan güzel insanlar olmamız dileğiyle…