Hititlerden günümüze çanak çömlek yapımı ile ünlü, Kapadokya’ nın el sanatları merkezi Avanos, sırlama ve seramik konusunda da oldukça gelişmiş bir ilçemizdir.Avanos’ ta önemli sırlama ve seramik tekniklerinden biri de kuşkusu
Hititlerden günümüze çanak çömlek yapımı ile ünlü, Kapadokya’ nın el sanatları merkezi Avanos, sırlama ve seramik konusunda da oldukça gelişmiş bir ilçemizdir.
Avanos’ ta önemli sırlama ve seramik tekniklerinden biri de kuşkusuz “Raku Tekniği” dir.Raku aslında seramiğin pişirilme tekniklerinden hatta en önemlilerinden biridir. İlk defa 16. Yüzyılda Japonlar tarafından kullanılan bu pişirme tekniği “Sürprizlere açılan yol” veya “kapı” olarak adlandırılmış, kelime olarak ise “mutluluk” , “hoşlanma”, “rahatlık” olarak ifade edilmiştir.
Sır yüzeyinde farklı ve sürpriz etkilerin elde edilmesinden dolayı yalnız Japonya’ da değil Amerika dahil pek çok batı ülkelerinde yaygın olarak kullanılmıştır. Japon çömlek ustası Chijiro’ nun 1580 yılında bu tekniği kullandığı ve geliştirdiği bilinmektedir. Chijiro Usta, sıcak fırına yerleştirdiği seramiğin üzerindeki sır eridiğinde ürünü sıcak fırından çıkarıp hızla soğumasını sağlamış, hızlı soğuma etkisiyle seramik yüzeyinde sürpriz şekiller ve renkler oluşmuştur. Bu teknikle yapılan seramik ürünler ve kapların çay seremonilerinde kullanılması moda olmuş, hatta raku çalışmalarından dolayı 1598 yılında Chijiro Usta’ nın oğlu, hükümdar Hideyoshi tarafından altın madalya ile ödüllendirilmiştir.
Eski bir teknik olan “Raku Pişirim Tekniği” , seramik yüzeylerde heyecan verici renk ve şekil değişimleri yaratmasından dolayı halen pek çok seramik atölyesinin tercih ettiği bir pişirme tekniğidir ve rakudan elde edilen sonuç; kişiye vermiş olduğu enerji ve güzellik açısından hala sonsuz bir çeşitlilik sunmaktadır.
Raku tekniğiyle pişirilecek ürünler düşük sıcaklıklarda (1000 C – 1100 C) eriyebilen sırlarla sırlandıktan sonra varil şeklindeki yüksek ısılı fırınlarda akkor oluncaya kadar (1200 C) pişirilir.Pişirme işlemi tamamlanınca , akkor haline gelmiş seramikler bir maşa yardımıyla fırından alınarak içi talaş,saman kağıt parçaları vs. olan bir metal kap içerisine gömülüp ağzı kapatılarak yarım saat süreyle redüksiyona tabi tutulur, akkor halindeki seramik, çok yoğun bir karbon monoksit gazı ile boğularak soğutulur. Redüksiyon işlemi bittikten sonra raku seramikler buradan alınarak su ile iyice yıkanmak suretiyle temizlenir. Sonuç , ısıya ve soğutma sırasındaki karbon monoksit gazına bağlı olarak her zaman sürprizdir ve kendine özgüdür.
Aşağıdaki fotoğraflar sırasıyla bir Raku Seramiğin ; sırlanma, pişirilme, redüksiyon aşaması ve sonuç aşamalarını göstermektedir. Verdikleri bilgi ve fotoğraf çekimlerine yardımları için Avanos - Seramik ve Raku sanatçısı Mustafa Uluada Usta ve Gültekin Demir Usta’ ta teşekkür ederiz.
Mustafa Taşkın
